Covid-19 dışında mRNA tedavileri ve aşıları teknolojinin gelişmesi ile mümkün hale geldi. Sadece Covid-19 için değil koronovirüsten başka pek çok enfeksiyon ve hastalık içinde mRNA aşısı ve tedavisi araştırılmaktadır. Koronovirüs pansemisi nedeniyle hemen herkes Covid-19 virüsü için üretilen Moderna mRNA aşısına odaklanmış durumda. Ancak mRNA teknolojisi sadece koronovirüs için kullanılan bir teknoloji değil. Henüz rutin kullanıma girmemiş olsa da pek çok hastalıkta ve kanser tedavisinde mRNA tedavisi araştırılmakta. Gelin mRNA tedavilerini ve mRNA aşılarını Moderna firmasının çalışmaları üzerinden inceleyelim.
Moderna ve mRNA
Moderna firması koronovirüs pandemisi nedeniyle Covid-19 mRNA aşısı ürettiğini ve bu mRNA aşısının faz-3 denemelerine başladığını duyurarak adından sıkça söz ettirmeye başladı. Ancak Moderna firması yeni bir firma değil. 2010 yılında mRNA üzerinde araştırma yapmak ve mRNA tedavileri üretmek için kurulan firmanın ilk adı “ModeRNA Therapeutics”. Daha sonra adını “moderna” olarak değiştiren biyoteknoloji firmasının hisse senetleri NASDAQ borsasında işlem görüyor. NASDAQ Borsasında “MRNA” koduyla işlem görmesi de hem moderna’nın adını hem de amacını yansıtıyor. Şubat ayında 18 dolardan satılan Moderna’nın hisse senetleri bu yazının hazırlandığı tarihte 157 dolar seviyelerinde satılıyor.
Bunlarda ilginizi çekebilir
Adını Covid 19 aşısı ile duyduğumuz moderna firması aslında 10 yıldır mRNA tedavisi ve mRNA aşısı üretmek için çalışmalar yapıyor. Ancak Moderna Inc. şirketi asıl popülaritesini koronovirüs için mRNA aşısı üreterek kazandı. 10 yıldır sadece mRNA üzerine yoğunlaşan ve mRNA teknolojisiyle ilaç ve tedavi üretmeye çalışan bu şirketin koronovirüs salgınına kayıtsız kalması zaten düşünülemezdi.
Moderna ne yapıyor?
Moderna 10 yıldır mRNA tedavileri ve aşıları araştırıyor. Adını en çok Covid-19 aşısı ile duysakta Moderna tarafından araştırılmakta olan pek çok mRNA ürünü var. Ancak bu ürün çalışmaları henüz faz-3 düzeyine erişebilmiş değil. mRNA-1273 kodu ile kaydedilen yeni koronovirüs SARS-CoV-2 aşısı sadece 3. faza ve ticari kullanıma geçmiş durumda.
Moderna tarafından üretilen mRNA CMV aşısı ise ikinci fazın ortalarına yaklaşmış durumda. Ayrıca Moderna mRNA-1851 koduyla H7N9 influenza virüsü için de mRNA aşısı üretmeye çalışıyor. Henüz klinik deneyler devam etse de Zika virüs enfeksiyonları ve pediatrik yaş grubuna yönelik RSV virüs enfeksiyonları içinde aşı üretilmeye çalışılıyor.
Her ne kadar henüz preklinik aşama da olsa da aşının dışında kalp yetmezliğinde etkili olan Relaxin, otoimmün hastalıklarda etkili olan IL-2, ve PD-L1 molekülleri de mRNA teknolojisi ile üretilmeye çalışıyor.
Teknolojideki gelişmeler ile birlikte gen tabanlı tedavi seçenekleri de yavaş yavaş gündemimize girmekte. Özellikle kişiye özgü tedavi yöntemleri ve gen yöntemleri sağlıkta uygulanan tedavi seçeneklerini farklılaştırmakta. Bildiğimiz tedavi yöntemlerinin dışında kalan bu gen teknolojisi yöntemleri ile bazı hastalıklar belkide cerrahi ve dahili tedavi yöntemlerine ihtiyaç kalmadan genetik tedaviler ile düzeltilebilecek.
