Plevra yada akciğer zarı, akciğeri ve göğüs duvarının iç yüzeyini örten ince bir zar tabakasıdır.
Embriyolojik olarak viseral plevra splanknik mezodermden gelişirken, göğüs duvarını çevreleyen ve toraksın iç kısımını örten paryetal zar ise somatik mezodermden gelişir. Viseral ve paryetal plevra yaprakları 20-40 nanometre kalınlığında ince zarlardır. Plevranın histolojik yapısı elastik lif tabakası ve bağ dokusu gibi çeşitli katmanlar içerir. Yüzeyi döşeyen mezotel hücreleri ise sitokeratin adı verilen bir madde salgılar.
Viseral plevra anatomik olarak hilustan başlayıp tüm akciğeri sarar. Majör ve minör fissürleri de örten viseral plevra katmanı pulmoner ligaman ile devamlılık gösterir. Parietal zar ise göğüs duvarı, mediasten ve diyafram kısımlarını örtmektedir. Her iki plevral yaprak arasında negatif basınçlı potansiyel bir boşluk olan plevral boşluk bulunmaktadır. Toraks kavitesi içerisinde kostomediastinal ve kostodiyafragmatik olmak üzere iki adet çıkmaz bulunur. Retroözofagial çıkmazlar ise özofagus arkasında yer alır.
Viseral plevra temelde bronşial ve pulmoner arterden kanlanırken venleri pulmoner venlere dökülür. Paryetal plevra ise sistemik arterlerden kanlanır ve vena kava süpreiora drene olur. Viseral plevrada geniş bir subplevral lenfatik ağ bulunmaktadır. Subplevral lenf nodları ise %70 oaranında alt loblarda yer alır.
Plevrada gaz değişimi
Normal şartlarda iki plevra yaprağı arasındaki plevral boşlukta gaz yoktur ve negatif basınç bulunmaktadır. Ancak çeşitli hadiseler sonucu plevral boşlukta oluşan gaz pnömotoraksa yol açar. Plevral aralıkta bulunan hava basit difüzyon ile emilmektedir. Oksijen plevral aralıktan diğer gazlara göre 62 kat daha fazla emilmektedir. Normal şartlarda pnömotoraks esnasında oluşan gaz basıncı atmosfer basıncına eşittir ve 760 mmHg’dır. Total arteryel gaz basıncının 753 mmHg olması nedeniyle oluşan alveolo-arteryel gradient nedeniyle pnömotoraksta gaz absorbsiyonu sağlanır. Eğer açık pnömotoraks söz konusu ise rezorbe olan tüm gazlar dışarıdan yenileneceği için re-ekspansiyon gerçekleşmez.
Uzmanlık eğitimim sırasında 2013 – 2018 yılları arasında Afyon Kocatepe Üniversitesi (yeni adıyla Afyonkarahisar Sağlık Bilimleri Üniversitesi) Göğüs cerrahisi anabilim dalında gerçekleştirilen “Plevra” başlıklı asistan eğitim sunumu aşağıda yer almaktadır. Dilerseniz bu sunumu PDF dosyası halinde bilgisayarınıza indirebilirsiniz: Sunuma ait videoyu youtube üzerinden veya bu sayfadan izleyebilirsiniz. Kullanım koşulları ve telif bilgisi
